1. İşgaliye nedir?
2. Temel kavramlar Hangi durumlarda işgaliye gerekir? (Kapsam ve örnekler)
3. Yasal dayanaklar ve belediyelerin yetkisi (genel açıklama)
4. Adım adım başvuru süreci
5. Gerekli belgeler — ayrıntılı liste ve açıklamalar
6. Ücretlendirme: nasıl hesaplanır, nelere dikkat edilir
7. Kurallara uyma: ölçü, güvenlik ve hijyen gerekleri
8. Denetim, ceza ve itiraz süreçleri
9. Pratik ipuçları — başvuruyu hızlandırmak ve reddi önlemek için
10. Örnek dilekçe (şablon)
11. Sık yapılan hatalar ve çözüm önerileri
12. Sonuç ve kontrol listesi

1. İşgaliye nedir? Temel kavramlar

İşgaliye, belediyeye ait kamusal alanların (kaldırım, yol kenarı, meydan, açık alan vb.) özel kullanım için tahsis edilmesi ve bunun karşılığında belediyeye ödenen harç veya izin ücretine verilen genel addır. Pratikte “işgal izni”, “işgaliye ruhsatı” veya “işgal harcı belgesi” olarak anılır. Amaç kamu düzenini sağlamak, trafik ve yaya güvenliğini korumak, kamu alanlarının adil kullanımını garanti etmektir.

2. Hangi durumlarda işgaliye gerekir? (Kapsam ve örnekler)

Aşağıdaki örnek kullanım senaryolarında genellikle işgaliye gerekir:

• Kaldırıma masa-sandalye, standa ayırma (ör. seyyar kafe/restoran masaları).

• Tezgâh, satış arabası veya seyyar satıcı/yük kullanan araçla cadde kenarında satış.

• İnşaat şantiye iskelesi veya malzeme konulması için yol/kaldırım işgali.

• Reklam panosu, çadır veya geçici yapıların kamusal alana yerleştirilmesi.

• Pazar alanlarında satıcı stantları (bazı belediyelerde pazar işletmecileriyle özel düzenleme).

• Hafif araç iskeleleri, konteyner, jeneratör yerleştirme vb.

Her kullanım biçimi için izin türü ve süre değişebilir; örneğin sürekli kullanım (iş yeri önüne masa) ile geçici (etkinlik, festival) arasındaki prosedür farklı olabilir.

3. Yasal dayanaklar ve belediyelerin yetkisi (genel açıklama)

Belediyeler, 5216/5393 sayılı kanunlar ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde kamu alanlarının düzenlenmesi ve işgale ilişkin kuralları koyma yetkisine sahiptir. Ayrıca vergi/harç oranları ve idari para cezaları belediye meclis kararları ile belirlenir. Bu nedenle:

• İşgaliye ücretleri ve hesaplama yöntemi belediyeden belediyeye değişir.

• Belediyeler, kamu düzenine uymayan kullanımları engelleme ve idari ceza uygulama yetkisine sahiptir.

(Bu bölümde somut kanun maddesi veya tarihli yönetmelik belirtmedim; kesin hukuki durum için başvuru yaptığınız belediyenin mevzuat dokümanlarına bakın veya bir hukukçuya danışın.)

4. Adım adım başvuru süreci

Aşağıda başvuru adımlarını sırayla göreceksiniz. Bu adımlar çoğu belediye için tipik akışı temsil eder:

1. Gereksinimi tespit edin

   • Ne kadar alan işgal edilecek? (metrekare)

   • Süre: sürekli mi yoksa belli bir etkinlik/süre için mi?

   • Kullanım şekli: satış, teşhir, inşaat, reklam vb.

2. Belediye birimini belirleyin

   • Genelde Zabıta Müdürlüğü, Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü, İmar Müdürlüğü veya Emlak/İstimlak birimi ilgilenir. Web sitesinden kontrol edin.

3. Gerekli belgeleri hazırlayın

   • Başvuru formu, kimlik, tapu/kira belgesi, faaliyet belgesi, varsa sağlık raporu, ürün görselleri gibi dokümanları toplayın. (Ayrıntı için bir sonraki bölüm.)

4. Ölçüm ve krokilerin hazırlanması

   • İşgal edilecek alanın krokisi, ölçüleri (en x boy), konumun fotoğrafları. Ölçümler bazı belediyelerce gelip yapılır; bazısı sizden kroki ister.

5. Başvuruyu yapın

   • Belediyeye doğrudan gitme, e-belediye sistemi veya e-Devlet üzerinden başvuru opsiyonları olabilir. Başvuru formunu eksiksiz doldurun.

6. Ücret ve teminat işlemleri

   • Başvuru kabul edildiğinde belirlenen işgaliye ücreti tahakkuk ettirilir. Bazı durumlarda teminat/kefalet istenebilir.

7. İzin belgesi düzenlenmesi

   • Ücret ödendikten sonra işgal izni/tiyazı (belgesi) verilir; bu belge üzerinde süre, koşullar ve ölçüler yazılı olur.

8. Denetim ve kullanım

   • Yetkili ekipler düzenli denetim yapar; izne aykırı durum tespit edilirse uyarı veya ceza uygulanır.

9. İzin süresi dolumu veya iptal

   • Süre bittiğinde izin yenilenir veya alan boşaltılır. Belediyeler tek taraflı iptal hakkını saklı tutar (kamu ihtiyacı, ihlal vb. durumlar).

5. Gerekli belgeler — ayrıntılı liste ve açıklamalar

Belediyeler farklı belge talep edebilir; aşağıdakiler sıkça istenenlerdir. Her belgenin altına kısa açıklama ekledim.

1. Başvuru formu

   • Belediyenin resmi formu. E-Devlet veya belediye sitesinden indirilebilir.

2. Kimlik fotokopisi / Nüfus cüzdanı

   • Gerçek kişi başvurularında T.C. kimlik; tüzel kişi ise yetki belgesi ve imza sirküleri.

3. İkametgâh veya Vergi Levhası

   • İş yeri sahibi/tüzel kişilik için vergi numarası ve ticari kayıt.

4. Tapu veya kira sözleşmesi

   • İş yerinin sahibi olmadığınızda kira sözleşmesi veya faaliyet yerinin tapu belgesi.

5. Faaliyet belgesi / Ticaret sicil kaydı

   • Esnafsanız oda kayıt belgesi veya işletme ruhsatı.

6. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı

   • Gıda satanlar için il sağlık müdürlüğü onayı gerekebilir.

7. Sağlık raporu / Hijyen belgesi

   • Gıda üreten/sunan işletmelerde çalışanlar için istenebilir.

8. Krokiler ve alan ölçüleri

   • İşgal edilecek alanın krokisi, komşu referansları, fotoğraflar.

9. Sigorta/Teminat (gerekirse)

   • Kamuya verebileceğiniz zararlara karşı sorumluluk sigortası talep edilebilir.

10. Vergi borcu yoktur / SGK borcu yoktur belgesi (bazı durumlarda)

11. Elektrik/güç/koruma bilgileri

• Sabit ekipman taleplerinde gerekli olabilir.

12. Geçici kullanım için etkinlik izinleri

• Konser, festival gibi etkinliklerde ek belgeler (emniyet planı, sağlık planı) istenebilir.

Not: Her belge için asılları veya onaylı suretleri istenebilir. Belediyenin istediği formata uyun.

6. Ücretlendirme: nasıl hesaplanır, nelere dikkat edilir

İşgaliye ücretleri belediye meclisi kararına göre belirlenir. Genel mantık şu unsurlara dayanır:

• Alan büyüklüğü (m²): En yaygın yöntem metrekare başına ücretlendirmedir. Örneğin kaldırımda 1 m² için yıllık/aylık bir ücret belirlenir.

• Kullanım süresi: Günlük, aylık, yıllık veya etkinlik bazlı ücretlendirme olabilir. Süre uzadıkça toplam ücret değişir.

• Kullanım amacı: Gıda satışı, inşaat malzemesi depolama, reklam panosu gibi farklı amaçlarda farklı tarifeler uygulanabilir.

• Konum ve yoğunluk: Ana cadde, turistik bölge veya meydan gibi yerlerin ücreti genelde daha yüksektir.

• Geçici veya kalıcı kullanım: Geçici etkinliklerde farklı (sıklıkla daha yüksek) ek ücret uygulanabilir.

• Tahakkuk ve ödeme şekli: Ön ödeme, tahsil vs. Bazı belediyeler yıllık tahakkuk yapar; bazıları ay bazında alır.

Hesaplama yaparken: belediyenin işgaliye tarifesini (tarife cetveli) isteyin; orada metrekare başı, süre, kullanım türü ve katsayılar listelenir. Ayrıca KDV veya diğer vergiler eklenip eklenmediğini kontrol edin.

7. Kurallara uyma: ölçü, güvenlik ve hijyen gerekleri

İzin almış olmanız kullanımı koşulsuz yapma hakkı vermez; izin genellikle şu koşullara bağlıdır:

• Belirlenen ölçülerde kalma: İzni aşan genişlik veya çıkıntı yasaktır.

• Yaya yolu ve engelli geçişine uyma: Kaldırımın belirli bir genişliği serbest bırakılmalıdır (ör. en az X metre — belediyeye göre değişir). Engelli erişimi korunmalı.

• Görsel estetik ve tabela yönetmeliği: Belediyenin tabela, branda ve görsel düzen kurallarına uyun.

• Güvenlik önlemleri: Elektrik tesisatı, gaz kullanımı, konstruksyon güvenliği gibi hususlar denetlenir.

• Hijyen (gıda için): Gıda sunumu yapanlar sağlık kurallarına uymalı, atık yönetimi yapmalı ve çevreyi kirletmemelidir.

• Çevre ve gürültü: Komşu haklarına saygı; ses ve atık yönetimi zorunludur.

İzinsiz ve kurallara aykırı kullanım hem para cezası hem de alanın boşaltılmasıyla sonuçlanabilir.

8. Denetim, ceza ve itiraz süreçleri

• Denetimler: Zabıta, ilgili müdürlükler veya belediye ekipleri düzenli denetim yapar. Tespit halinde uyarı verilebilir.

• İdari para cezaları: Ruhsatsız işgal, alanı aşma, hijyen ihlali gibi durumlarda idari para cezası uygulanır. Cezalar belediye kararlarına göre değişir.

• İdari işlem ve tahliye: İhlal tekrarında belediye alanı boşaltma yetkisini kullanır; masraflar işletmeye rücu edilebilir.

• İtiraz yolları: Cezaya veya red kararına karşı belediyeye itiraz edilebilir; zamanında itiraz etmek önemlidir. Hukuki itiraz gerekiyorsa idari mahkemeye başvurma yoluna gidilebilir.

• Yeniden başvuru: Eksik belgeler nedeniyle red gelirse eksikleri tamamlayıp yeniden başvurabilirsiniz.

9. Pratik ipuçları — başvuruyu hızlandırmak ve reddi önlemek için

1. Belediyenin web sitesini baştan sonuna inceleyin: Başvuru formu, tarife cetveli, iletişim bilgileri genelde orada bulunur.

2. Krokileri doğru ve ölçülü hazırlayın: Belirsiz krokiler en sık reddedilen unsurdur. Ölçüleri net yazın.

3. Fotoğraf ekleyin: Konum fotoğrafları ve yerleşim planı karar vericiler için faydalıdır.

4. Model görseli paylaşın: Masa, tezgâh veya stantın fotoğrafı onay sürecini hızlandırır.

5. Komşu haklarına dikkat edin: Yan yana işletmelerle koordinasyon, itiraz riskini azaltır.

6. Vergi ve diğer yükümlülükleri güncel tutun: Borç veya eksik kayıt başvuruyu geciktirebilir.

7. Kısa süreli etkinlikler için özel izin isteyin: Etkinlikler için ayrı prosedürler vardır; bunları önceden planlayın.

8. Profesyonel yardım alın: Özellikle büyük veya sürekli işgallerde avukat veya danışmandan yardım alın.

9. E-belediye kanallarını kullanın: Mümkünse online başvuru sürecini tercih edin; kayıtlı başvurular takibi kolaylaştırır.

10. Kopya belge seti hazırlayın: Belediyeler farklı belge isteyebilir; birden fazla kopya hazır bulundurun.
    
    

10. Örnek Şablon

11. Sık yapılan hatalar ve çözüm önerileri

• Eksik kroki veya yanlış ölçüler gönderme: Ölçüleri mutlaka teyit edin.

• Yanlış birime başvurma: Belediyenin yönlendirmesini kontrol edin; yanlış birime yapılan başvurular uzar.

• Görsel sunum eksikliği: Nasıl yerleştirileceği belirsizse reddedilebilir; fotoğraf/görsel ekleyin.

• Süre belirtmemek: Süre açıkça yazılmalı; belirsizlik ret nedeni olabilir.

• Komşu izinlerini almamak: Bazı durumlarda komşu işletmelerle koordinasyon gerekir.

• Düzenlemelere uymamak: Engelli yolu, temizlik vb. kuralları ihmal etmeyin.

12. Sonuç ve kontrol listesi

Aşağıdaki kısa kontrol listesi ile başvurunuzu son kez gözden geçirin:

• Başvuru formu eksiksiz dolduruldu mu?

• Kimlik / vergi / ticaret belgeleri var mı?

• Krokiler ve fotoğraflar eklendi mi? (ölçüler doğru mu?)

• Sağlık/hijyen belgeleri gerekiyorsa hazır mı?

• Sigorta veya teminat isteniyorsa sağlandı mı?

• Ücret tarifesi kontrol edildi mi? (hesaplama yapıldı mı?)

• Hangi birime başvurulacağı net mi? (Zabıta/İmar/Ruhsat)

• E-Devlet veya belediye portalı üzerinden kayıt yapıldı mı?

• Başvuru kayıt numarası alındı mı? (İnceleme takibi için önemli)

Ek not — örnek süreler ve beklenen işlem zamanları

Belediyeler arasında işlem süreleri değişir. Bazı belediyelerde başvuru birkaç işgününde sonuçlanırken, belge kontrolü, fiziksel inceleme ve komisyon onayı gerektiren başvurular birkaç hafta sürebilir. Bu yüzden mümkün olan en erken başvuruyu yapın ve başvuru takibini ihmal etmeyin.